ΔΕΥΤΕΡΑ 20/5/2024 – ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ ΡΙΟ 3, ΩΡΑ 8:15 Μ.Μ.

Παραμονές του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, μια σειρά βίαιων γεγονότων διαταράσσει τη ζωή σε ένα γερμανικό χωριό. Σταδιακά τα περιστατικά αποκτούν τον χαρακτήρα τελετουργικού τιμωρίας, καθώς η συγκαλυμμένη βία της καθημερινότητας και η έκδηλη βία των περιστατικών συνυφαίνονται όλο και πιο αξεδιάλυτα. Ένα κινηματογραφικό δοκίμιο για την καταγωγή της βίας, η «Λευκή Κορδέλα» του Αυστριακού Μίκαελ Χάνεκε βραβεύτηκε με Χρυσό Φοίνικα, το βραβείο FIPRESCI και το Οικουμενικό Βραβείο στο 62ο Φεστιβάλ Καννών, και χαρακτηρίστηκε από την κριτική ως μία από τις σημαντικότερες ταινίες της τελευταίας δεκαπενταετίας.

Στο πλαίσιο των εορταστικών εκδηλώσεων για τα πενηντάχρονα της Κινηματογραφικής Λέσχης Λεμεσού, θα ακολουθήσει εικοσάλεπτη διάλεξη από τον Κωνσταντίνο Αργιανά με θέμα «Αναπαραστάσεις της γερμανικής αγροτικής οικογένειας στην τέχνη του Τρίτου Ράιχ και στη Λευκή Κορδέλα του Μίκαελ Χάνεκε», σε συνεργασία με το Lab for Animation Research του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου.

«Το μεγαλύτερο μέρος του έργου του Μίκαελ Χάνεκε προσπαθεί να εξετάσει φαινομενικά αναίτια κρούσματα βίας στην εποχή μας και να τα δικαιολογήσει, ζητώντας τη συμμετοχή του θεατή, με βάση την ενδελεχή καταγραφή των δομών της κοινωνίας. Δουλεύοντας σ’ αυτό το μοτίβο με μεθοδικότητα και κυρίως πειθαρχία πιο αυστηρή και από αυτή των ηρώων της Λευκής Κορδέλας, με ένα άλμα στο χρόνο παρουσιάζει επί της οθόνης το αυταπόδεικτο γι ’αυτόν, πως η ψύχραιμη αυτή καταγραφή δίνει όλες τις απαντήσεις για τα αίτια ιστορικών κοινωνικοπολιτικών φαινομένων με την ίδια ακρίβεια.

Το φιλμ καταγράφει πώς επηρεάζεται η καθημερινότητα σε ένα μικρό γερμανικό χωρίο, όταν λίγο πριν την έναρξη του Α’ παγκοσμίου πολέμου λαμβάνει χώρα μια σειρά από περίεργα περιστατικά. Ένα παράδοξο ατύχημα στέλνει το γιατρό του χωριού στο νοσοκομείο, μια αμέλεια στέλνει μια εργάτρια στο τάφο και ο γιος του βαρόνου και ιδιοκτήτη του μεγαλύτερου μέρους της περιοχής χάνεται και βρίσκεται χτυπημένος. Περιγράφοντας την αναταραχή ο Χάνεκε ξεκινά με φοβερή οικονομία πλάνων (παρά τα 140 λεπτά) να αναλύει διεξοδικά τη μικρή αυτή κοινωνία έχοντας 2 προτεραιότητες. Πρώτα να χωρίσει σε 2 στρατόπεδα μεγάλους και παιδιά με τους μεν κατέχουν χαρακτηριστικές θέσεις και ρόλους και τα δε να ασφυκτιούν προσπαθώντας να τηρούν τους κανόνες συμπεριφοράς που τους επιβάλλονται.

Επιπλέον φροντίζει οι χαρακτήρες και οι ρόλοι των ενηλίκων να είναι τόσο διακριτοί ώστε το πέρασμα από το ειδικό στο γενικό να είναι εμφανέστατο και να γίνεται κατανοητό από τον θεατή πώς παρατηρεί τη μικρογραφία μιας ολόκληρης χώρας. Πρωταρχικός σκοπός η πλήρης κατανόηση του περιβάλλοντος που μεγάλωσαν τα παιδιά, που αποτέλεσαν αργότερα τη γενιά που έφερε τον Χίτλερ. Πέρα απ’αυτό, η συνειδητοποίηση πως υπό κάποιες συνθήκες εξωτερικεύεται με τον πιο άσχημο τρόπο η σκοτεινή ανθρώπινη πλευρά, το Κακό, ακόμη και στα πιο αθώα πρόσωπα και ηλικίες. Η αποτυχία μιας κοινωνίας φεουδαρχικής και θρησκόληπτης που δεν έγκειται στο ότι οδήγησε τον κόσμο σε έναν αιματηρό πόλεμο αλλά πως έφτιαξε μια νέα γενιά που οδήγησε τον κόσμο σε έναν ακόμη μεγαλύτερο.

Και αν οι χειρουργικής ακρίβειας παρατηρήσεις του σκηνοθέτη δεν εκπλήσσουν πλέον, το φιλμ απογειώνεται στον εικαστικό τομέα. Από την οπτική απεικόνιση του χωριού, τα κοστούμια ως την εξαιρετική ασπρόμαυρη φωτογραφία – τα παιδιά άλλωστε μεγαλώνουν με τη φιλοσοφία του ευδιάκριτου καλού και κακού, άσπρο και μαύρο. Οι ερμηνείες που αποσπώνται από γνωστούς και άγνωστους ηθοποιούς είναι μοναδικές – ειδικά των παιδιών – και απόλυτα προσαρμοσμένες στη λογική που θέλει ως πρωταγωνιστή το σύνολο των κατοίκων και όχι κάποιους μεμονωμένους.

Φροντίζοντας, ίσως όσο ποτέ άλλοτε, τα συστατικά του ο Χάνεκε δείχνει να ακροβατεί σε όλη τη διάρκεια ανάμεσα σε μια αισθητική τελειομανία και σε προσπάθεια να μην αποσπά το κοινό με αυτή αλλά να το οδηγεί στην ουσία, στα συμπεράσματα. Αυτό είναι που δίνει και στο φιλμ μια σπάνια αίσθηση πληρότητας, τέτοιας που ακόμη και ο Χρυσός Φοίνικας μοιάζει μικρός να την καλύψει ως μέγεθος.» (Κριτική του Τάσου Μελεμενίδη για το Περιοδικό Σινεμά)

Σκηνοθεσία & σενάριο: Μίκαελ Χάνεκε Φωτογραφία: Κρίστιαν Μπέργκερ Μοντάζ: Μόνικα Ουίλι Πρωταγωνιστούν: Λεόνι Μπένες, Γιόσεφ Μπίρμπιχλερ, Κρίστιαν Φρίντελ, Ούλριχ Τουκούρ, Μπέργαρτ Κλάουσνερ, Σουζάνε Λόταρ κ.ά. Διάρκεια: 144′ Γλώσσα: Γερμανικά με ελληνικούς υπότιτλους Παραγωγή: Γερμανία, Αυστρία, Γαλλία & Ιταλία, 2009.