ΔΕΥΤΕΡΑ 6/11/2023 – ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ ΡΙΟ 3, ΩΡΑ 8:15 Μ.Μ.

Ένας εργάτης κατασκευής σκηνικών σε ταινία με θέμα τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο καταλήγει μέσα από μία σειρά συμπτώσεων να αναλαμβάνει τον ρόλο του Χίτλερ, χωρίς να έχει ιδέα ποιο είναι το πρόσωπο που καλείται να υποδυθεί. Ένα παιχνίδι σάτιρας και τρόμου, επανάληψης της ιστορίας και ανιστορικότητας από τον Ιρανό σκηνοθέτη Χουμάν Σεγιέντι, που κέρδισε τα βραβεία καλύτερης ταινίας και αντρικού ρόλου στο τμήμα Ορίζοντες του Φεστιβάλ της Βενετίας.

«[…] ο Σεγιέντι υπογράφει ένα σενάριο (μαζί με τους Αριάν Βαζιρνταφτάρι και Αζάντ Τζαφαριάν) που μοιάζει τόσο αλλοπρόσαλλο, όσο και η ίδια η ζωή μας. Ο Σακίμπ είναι ένας ήρως που δεν έχει πλέον τίποτα να χάσει, αφού όπως ενημερώνει τον σκηνοθέτη της ταινίας (της ταινίας μέσα στην ταινία, δηλαδή), έχει χάσει τη γυναίκα του και το παιδί του σ’ ένα σεισμό (καταραμένη επικαιρότητα) και έκτοτε δεν έχει στον ήλιο μοίρα. Ο Σεγιέντι πλασάρει ύπουλα το προφίλ μιας χαμένης ψυχής, και εξίσου ύπουλα το υπονομεύει στην ίδια του τη βάση, με μια σουρεαλιστική πλοκή «λεπτοβελονιά» που θα χαιρετούσε ο Μπουνιουέλ και θα χειροκροτούσε ο Χοντορόφσκι, όχι γιατί είναι τόσο απροκάλυπτα βουτηγμένη σ’ έναν ατόφιο, τοπικιστικό σουρεαλισμό, αλλά ακριβώς γιατί ξεφεύγει από τα χωρικά πλαίσια του Ιράν (συγκεκριμένα), με όχημα την αναπαραστατική φύση του ίδιου του σινεμά, για μια από τις πιο μελανές σελίδες της παγκόσμιας Ιστορίας εν προκειμένω.

Το φιλμ του Σεγιέντι αποτελεί μια πολύ ιδιαίτερη περίπτωση έργου, ακριβώς επειδή αναγκάζει το κοινό να επαναπροσδιορίζει διαρκώς τις προσδοκίες του, σε βαθμό που ο θεατής παύει να έχει οποιαδήποτε προσδοκία (!), επειδή (πολύ απλά) δεν έχει απολύτως καμία ιδέα για την πορεία που θα τραβήξει το σενάριο. Δεν θα ήταν υπερβολή αν λέγαμε πως κάτι τέτοιο σπανίζει ολοένα και περισσότερο στο σινεμά, όχι όμως υπό την έννοια του plot twist για το shock value, αλλά ως ζωτικό, αναπόσπαστο κομμάτι της πλοκής, όπως συμβαίνει εδώ. Σοφά ο Σεγιέντι δεν βολεύεται (σε επίπεδο υπόθεσης) αποκλειστικά και μόνο σ’ ένα εύκολο δίπολο θύτη – θύματος, αφού καθιστά ξεκάθαρο πως οι συγκεκριμένοι ρόλοι αντιστρέφονται διαρκώς, αν και η χρήση των φτωχών εργατών ως βοηθητικών ηθοποιών (χωρίς καμία ενημέρωση πως πρόκειται να παίξουν στην ταινία) μέσα στους θαλάμους αερίων και ο συνακόλουθος πανικός τους όταν το συνεργείο τους κλειδώνει μέσα για να τους «δολοφονήσει», ίσως και να σε «τσιγκλήσει» περισσότερο απ’ όσο θα περιμένεις. Ο λόγος είναι απλός. Με τον ίδιο τρόπο που οι προσδοκίες των ανδρών της ταινίας ανατρέπονται ξαφνικά, όταν το crew τους «αναγκάζει» να υποδυθούν τους Εβραίους, έτσι κι εμείς, ως θεατές, μένουμε βουβοί μπροστά στον φτωχό και ταλαίπωρο πρωταγωνιστή, που από Σακίμπ μεταμορφώνεται εντελώς αναπάντεχα (και καθόλα φρικτά) σε Αδόλφο Χίτλερ.

Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα περίπτωση ταινίας, ο Τρίτος Παγκόσμιος Πόλεμος είναι μια κατάμαυρη κωμωδία με πολλαπλές δόσεις δράματος, που επιχειρεί να εξερευνήσει τη σχέση δυνάστη και καταπιεζόμενου, χωρίς ποτέ να παίρνει το μέρος είτε του ενός, είτε και του άλλου, πολύ απλά γιατί κάποιος μπορεί να περάσει (χωρίς μεγάλη δυσκολία) από τη μία πλευρά στην άλλη. Στα συν και η φανταστική ερμηνεία του Μοχσέν Ταναμπαντέχ, ο οποίος είναι το ίδιο ανατριχιαστικός ως Σακίμπ, όσο και σαν Χίτλερ (αν όχι και περισσότερο εδώ).» (Κριτική της Βαρβάρας Κοντονή για το freecinema.gr)

Σκηνοθεσία: Χουμάν Σεγιέντι Σενάριο: Χουμάν Σεγιέντι, Αριάν Νταφτάρι, Αζάντ Ζαφαριάν Φωτογραφία: Παϊμάν Σαντμανφάρ Μοντάζ: Χουμάν Σεγιέντι Μουσική: Μπαμντάντ Αφσάρ Πρωταγωνιστούν: Μόχσεν Ταναμπάντε, Μαχσά Χετζάζι, Νέντα Τζεμπραεϊλί, Ναβίντ Νοσράτι κ.ά. Διάρκεια: 117′ Γλώσσα: Φαρσί με ελληνικούς υπότιτλους Παραγωγή: Ιράν, 2022