ΔΕΥΤΕΡΑ 9/1/2023 – ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ ΡΙΟ 3, ΩΡΑ 8:15 Μ.Μ.

Ο Ζανγκ, φυγάς από τις εργατικές φυλακές, κυνηγά τη Λιου, μια μικρή ορφανή που προσπαθεί να κλέψει το φιλμ της ταινίας που θα προβληθεί σε ένα μικρό Κινεζικό χωριό από έναν πλανόδιο προβολατζή γνωστό με το όνομα Κύριος Σινεμά. Τραυματισμένη από τη λογοκρισία, με έκδηλη την αγάπη της για το σινεμά και τον «μικρό» άνθρωπο, η ταινία του Ζανγκ Γιμού που αποσύρθηκε τελευταία στιγμή από την Berlinale 2019.

Η χαμένη… ταινία θα μπορούσε να είναι ο τίτλος αυτής, της εικοστής και βάλε κινηματογραφικής εμπειρίας που προσφέρει ο Ζανγκ Γιμού, μάλλον ο πιο αναγνωρίσιμος, σίγουρα από τους πιο σπουδαίους, Κινέζος δημιουργός. Η «Χαμένη Σκηνή» επρόκειτο να κάνει πρεμιέρα το 2019 στην Berlinale, αλλά αποσύρθηκε one second πριν την προβολή της, δίνοντας συνέχεια στην πολύπλοκη σχέση του Γιμού με την κινεζική κυβέρνηση. Θύμα της λογοκρισίας απ’ όταν το «Να Ζεις» απαγορεύτηκε στη χώρα του, το 1994, εκπροσώπησε το έθνος στην τελετή έναρξης των Ολυμπιακών του Πεκίνου, για να καταδικαστεί λίγα χρόνια αργότερα ως πολύτεκνος και να δει αυτό εδώ το φιλμ του να κρύβεται από τα μάτια του κόσμου, «για τεχνικούς λόγους». Επιπλέον γυρίσματα, νέο μοντάζ, αφήνουν τα τραύματά τους σε μια ταινία που θα μπορούσε να είναι ένα αριστούργημα, μια επιστροφή του Γιμού στον συναισθηματισμό, μετά από μια σειρά πιο εστέτ, πιο ψυχρών έργων. Αλλά δεν είναι.

Στην Κίνα της Πολιτιστικής Επανάστασης, σ’ ένα αγροτικό χωριό που περιβάλλεται από απέραντα χωράφια, οι κάτοικοι περιμένουν να δουν ταινία: ο Κύριος Σινεμά, σε μια στάση του περιοδεύοντος σόου του, θα προβάλλει, ξανά, το προπαγανδιστικό δράμα «Ηρωικοί Γιοι και Κόρες», μια και μόνο αυτό επιτρέπεται από τις Αρχές. Τούτο το βράδυ, όμως, ο κινηματογράφος δεν θα ξεκινήσει την προβολή: η Λιου, ένα πολυμήχανο χαμίνι, κλέβει τη μια πίτα φιλμ, για να την πουλήσει ως σελιλόζη και ν’ αποκτήσει δυο δεκάρες. Ο Ζανγκ, φυγάς από τις εργατικές φυλακές, κυνηγά τη Λιου και την μπομπίνα γιατί πιστεύει πως εκεί, μέσα στο φιλμ, κρύβεται μια πολύτιμη για τη ζωή του εικόνα. Κι ο Κύριος Σινεμά περιμένει να βρεθεί η πίτα για να δώσει στο λαό, αν όχι άρτο, σίγουρα θεάματα.

Από τα μελαγχολικά σινεμασκόπ του έρημου τοπίου, στους νεορεαλιστικού τύπου ήρωες, στη σωματική κωμωδία και τις απρόσμενες καταδιώξεις αλά Μπάστερ Κίτον, στη βαθειά φτώχεια και ευρηματικότητα ηρώων που θυμίζουν εκείνους του Τσάπλιν, ο Γιμού στήνει ακόμα και με τη φόρμα του μια ωδή στην τέχνη, την ιστορία και τη συναισθηματική δύναμη του κινηματογράφου. Σίγουρα μέσα στην ταινία του κρύβεται ένα σχόλιο για τη ζωή του «μικρού» ανθρώπου μέσα στο μεγάλο πλαίσιο της Ιστορίας. Σίγουρα ο Γιμού αποτυπώνει τη σπουδαιότητα του σινεμά στη ζωή, αλλά και τη χειριστική, προπαγανδιστική ικανότητα που μπορεί ν’ αποκτήσει. Σίγουρα τον ενδιαφέρει να μας μιλήσει γι’ αυτή τη στιγμή, το «ένα δευτερόλεπτο» που μπορεί για τους πολλούς να περάσει απαρατήρητο και για τον έναν ν’ αποτελέσει καταλύτη ζωής.

Αυτά τα ωραία και σημαντικά, ωστόσο, παραμένουν ψήγματα, δηλώσεις ταυτότητας και προθέσεων, σε μια ταινία που παραγεμίζεται από περιστροφές του σεναρίου και μια γραφικότητα στο ύφος, ένα άλλοτε αφαιρετικό κι άλλοτε φλύαρο μοντάζ. Μια ταινία με ξακάθαρο ανθρωπισμό, τρυφερότητα και δείγματα πολιτικού λόγου, μπερδεμένη και καλυμμένη, της οποίας πολύ θα θέλαμε, κάποτε, να δούμε το director’s cut. (Kρiτική της Λήδας Γαλανού για το Flix.gr)

Γλυκόπικρο δράμα που με τρυφερό χιούμορ και φόντο μια ταραγμένη εποχή της σύγχρονης ιστορίας αποτίνει φόρο τιμής στη βαθιά λαϊκότητα.

Ο Ζανγκ Γιμού, ο διασημότερος Κινέζος σκηνοθέτης, έχει από την αρχή της καριέρας του μέχρι σήμερα μια ιδιαίτερη σχέση αγάπης-μίσους με τις αρχές της χώρας του. Ενώ οι πρώτες ταινίες του ήρθαν αντιμέτωπες με λογοκριτικές παρεμβάσεις και η προβολή του βραβευμένου στις Κάννες «Να Ζεις» (1994) απαγορεύτηκε, το 2008 του ανατέθηκε η σκηνοθεσία των τελετών έναρξης και λήξης των Ολυμπιακών Αγώνων του Πεκίνου. Το 2013, όμως, του απαγγέλθηκαν κατηγορίες και βαρύ πρόστιμο για παραβίαση της εθνικής πολιτικής του ενός παιδιού και, το 2019, η κινεζική κυβέρνηση ακύρωσε την τελευταία στιγμή τη συμμετοχή της «Χαμένης Σκηνής» στο Φεστιβάλ Βερολίνου «για τεχνικούς λόγους».

Χωρισμένη σε ταινίες εποχής και σύγχρονα δράματα, η φιλμογραφία του Γιμού έχει αγγίξει την πρόσφατη κινεζική ιστορία όσο πιο βαθιά της ήταν επιτρεπτό, κάνοντας ευθείες αναφορές στην πολύπαθη δεκαετία της Πολιτιστικής Επανάστασης (1966-76) τόσο στο «Να Ζεις» όσο και στην πιο πρόσφατη «Μεγάλη Επιστροφή» (2014). Με τη «Χαμένη Σκηνή» επιστρέφει στην επαρχιακή Κίνα εκείνης της περιόδου, κατά την οποία ένας περιπλανώμενος προβολατζής, αποκαλούμενος «κύριος Σινεμά» από όλους τους κατοίκους της περιοχής, περιδιαβαίνει τα χωριά, προβάλλοντας προπαγανδιστικές ταινίες και επίκαιρα. Για τους απομονωμένους ανθρώπους στα βορειοδυτικά της χώρας κάθε προβολή αποτελεί ένα πολυαναμενόμενο, μαζικής προσέλευσης γεγονός, αλλά η προγραμματισμένη για την επόμενη μέρα κινδυνεύει να εξελιχθεί σε φιάσκο χωρίς ακόμα να το ξέρει κανείς. Το προηγούμενο βράδυ, αμέσως μετά την προβολή σε ένα άλλο χωριό, ένα μικρό κορίτσι κλέβει μία από τις μπομπίνες της ταινίας. Ένας περιπλανώμενος άντρας το παίρνει χαμπάρι, την καταδιώκει, της παίρνει πίσω την μπομπίνα και προσπαθεί να την επιστρέψει στο επόμενο χωριό προτού βραδιάσει. Το κορίτσι δεν το βάζει κάτω, η μπομπίνα αλλάζει διαρκώς χέρια, μέχρι που φτάνει σ’ εκείνα του κυρίου Σινεμά. Και τα πραγματικά βάσανα των τριών πρωταγωνιστών αρχίζουν…Προσωπικές ανθρώπινες ιστορίες διασταυρώνονται κάτω από τη σκιά μιας συλλογικότερης και σαφώς τραγικότερης, η οποία χτίζει το ηρωικό αφήγημά της μέσω της μεγάλης οθόνης. Μέσα σ’ αυτό, όμως, εισχωρεί απρόοπτα «ένα δευτερόλεπτο» (ο πρωτότυπος τίτλος της ταινίας), το οποίο φτιάχνει μια δική του, αόρατη στα μάτια των πολλών θεατών παράλληλη ιστορία. Ο τρόπος με τον οποίο αυτή ενσωματώνεται σ’ έναν απελέκητο εθνικό μύθο δίνει στον Γιμού την ευκαιρία για μια εύστροφη αλληγορία πάνω στη «μικρή» και τη «μεγάλη» ιστορία, κομμάτι ενός γλυκόπικρου δράματος, που υμνεί νοσταλγικά τη βαθιά λαϊκότητα και τη συναισθηματική δύναμη της κινηματογραφικής εικόνας, η οποία μπορεί ν’ αλλάξει τη ζωή με χίλιους απρόβλεπτους τρόπους. (Kρiτική του Χρήστου Μίτση για το athinorama.gr)

Σκηνοθεσία: Ζανγκ Γιμού Σενάριο:  Ζανγκ Γιμού, Ζου Τζινγζί Ηθοποιοί: Γι Ζανγκ, Χάοσουν Λιου, Γουέι Φαν κ.ά. Παραγωγή: 2020, Κίνα Γλώσσα: Κινεζική με ελληνικούς υποτίτλους  Διάρκεια: 104′